Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет білім беру жүйесіндегі жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізді.
Бүгін ведомствоаралық кеңесте талдау қорытындысы шығарылды.
Оған Президент Әкімшілігінің, Ұлттық Банктің, жоғары аудиторлық палатаның өкілдері, Парламент Мәжілісінің депутаттары, Білім және цифрлық даму министрлері, қаржы, денсаулық сақтау, еңбек және әлеуметтік қорғау вице-министрлері және қоғам қайраткерлері қатысты.
Соңғы үш жылда мемлекет білім беру саласын дамытуға 12,1 трлн теңге бағыттаған, бұл 2021-2023 жылдарға арналған мемлекеттік бюджеттің барлық шығыстарының 28% құрайды.
«Педагог мәртебесі туралы» Заң қабылданып, мұғалімдердің жалақысы екі есеге, ал ғылыми дәрежесі мен сабақтан тыс сабақтары болған жағдайда – үш есеге арттыруға мүмкіндік берілді.
Әлеуметтік қолдау шараларына қарамастан, білім беру саласы ең көп жемқорларланған салалардың бірі болып қалуда.
2020 жылдан бастап осы саладағы қылмыстық істер бойынша 143 адам сотталды. Мемлекетке келтірілген залал шамамен 11 млрд теңгені құрады, оның 5,2 млрд теңгесі өтелді.
Тек Жетісу облысында қалалық білім бөлімінің қызметкерлері 2,5 жыл ішінде 4,4 млрд теңгені ұрлаған. Қылмыстық топқа басшы және екі білім беру бөлімінің бухгалтері, сондай-ақ 13 мектеп бухгалтерлері кірді.
Мұндай қылмыстық схемалар елдің барлық аумағында анықталды. Алматы, Шымкент қалаларында, Қызылорда, Ақтөбе және Алматы облыстарында ең ірі жымқыру фактісі тіркелді.
Мәселен, жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау нәтижелері бойынша бюджет ақшасын жымқырудың тұрақты тәсілдері ашылды:
1. Қызметкердің жалақысына оның лауазымына қарағанда әлдеқайда көп ақша аударған;
2. Жалақы мектепте мүлдем жұмыс істемейтін адамдарға аударылған;
3. Қызметкердің карт-шоттарына жалақы есептеліп, ал төлемдерде басқа тұлғаның тегі көрсетілген;
4. Бір адамға ақша аударымдарын бірнеше рет аударған;
5. Олар ақшаны «өлі жандарға» — туыстары мен жақындарына аударған.
Жоғарыда аталған барлық жымқыру әдістері бір схема арқылы жүзеге асырылады. Алдымен бухгалтер төлем құжаттарын ведомстволық есеп жүйелерінен түсіреді. Әрі қарай, қажетті түзетулер қолмен енгізіліп, бұрмаланған мәліметтері бар құжаттар кейін төлемге жіберіледі.
Мұндай манипуляциялар мектептің аталған бухгалтерлік есеп жүйелері, Ұлттық білім беру базасы және Қазынашылық-клиент базасы арасындағы интеграцияның болмауына байланысты жүзеге асқан.
Осындай фактілерді болдырмау мақсатында кеңес қорытындысы бойынша уәкілетті органдар арасында білім беру саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жою жөніндегі «Жол картасына» қол қойылды.
***
Антикоррупционная служба провела внешний анализ коррупционных рисков в системе образования.
Итоги анализа сегодня подвели на межведомственном совещании.
В нем приняли участие представители Администрации Президента, Национального Банка, Высшей аудиторской палаты, депутаты Мажилиса Парламента, Министры просвещения и цифрового развития, Вице-министры финансов, здравоохранения, труда и социальной защиты и общественные деятели.
За последние три года государством на развитие сферы образования направлено 12,1 трлн тенге, что составляет 28% всех расходов государственного бюджета на 2021-2023 годы.
Принят Закон «О статусе педагога», что позволило повысить заработные платы учителей в два раза, а при наличии ученой степени и внеурочных занятий – в три раза.
Несмотря на принимаемые меры социальной поддержки сфера образования остается одной из наиболее коррумпированных.
С 2020 года по уголовным делам в данной сфере осуждено 143 лица. Ущерб государству составил порядка 11 млрд тенге, из которых возмещено 5,2 млрд тенге.
Только в области Жетісу работники городского отдела образования за 2,5 года похитили 4,4 млрд тенге. В преступную группу входили руководитель и два бухгалтера отдела образования, а также 13 бухгалтеров школ.
Подобные преступные схемы выявлены по всей стране. Самые крупные хищения в городах Алматы, Шымкент, Кызылординской, Актюбинской и Алматинской областях.
Так, по результатам ВАКРа вскрыты устойчивые способы хищения бюджетных денег:
1. Работнику начисляется зарплата намного больше, чем положено по его должности;
2. Зарплату переводят лицам, которые вообще не работают в школе;
3. Начисляют зарплату на карт-счета сотрудника, а в платежках указывают фамилию другого лица;
4. Дублируют переводы денежных средств на одно и то же лицо несколько раз;
5. Перечисляли деньги «мертвым душам» — родственникам и близким.
Все указанные выше способы хищения реализуются с помощью одной схемы. Сначала бухгалтер выгружает платежные документы с ведомственных систем бухучета. Далее вручную вносятся нужные корректировки. После документы с искаженными сведениями направляются на оплату.
Такие манипуляции стали возможными из-за отсутствия интеграции между названными школьными системами бухучета, Национальной образовательной базой данных и базой Казначейство-клиент.
В целях исключения подобных фактов, по итогам совещания между уполномоченными органами подписана «дорожная карта» по устранению коррупционных рисков в сфере образования.